Rehabilitacja: droga do zdrowia

U osób starszych poważna choroba, uraz czy operacja zwykle prowadzą do ogólnego osłabienia, ograniczenia aktywności i ruchomości. Na stan zdrowia wpływ mają także naturalne procesy zachodzące w organizmie. Seniorzy mają znacznie obniżoną tzw. zdolność adaptacyjną organizmu. Jest to pewien zapas sił witalnych zgromadzonych na bardziej obciążające dla zdrowia sytuacje. Przy ciężkiej chorobie lub urazie czy konieczności poddania się zabiegowi operacyjnemu, utrudnia to leczenie a tym samym spowalnia powrót do zdrowia. Dlatego profesjonalnie prowadzona i dzięki niej usprawnianie osób w podeszłym wieku są bardzo ważnym elementem leczenia i rekonwalescencji.

Negatywne skutki braku ruchu

Rehabilitacja pozwala na odpowiednie odbudowywanie siły i przezwyciężanie niepełnosprawności. Należy mieć świadomość, że bezruch ma negatywny wpływ na zdrowie seniora. Osłabieniu ulega sprawność układu sercowo-naczyniowego oraz spada jego wydolność. Dłuższe leżenie mocno upośledza także układ mięśniowo-szkieletowy. Pojawiają się zaniki mięśni, mogą powstać ograniczenia ruchomości w stawach i przykurcze. Szybko postępuje odwapnienie kości, co sprzyja . Bezruch upośledza trawienie i wchłanianie pokarmów, a także utrudnia oddawanie moczu i stolca. Brak bodźców przy braku aktywności rodzi , pogarsza nastrój. Powyższe negatywne procesy wynikają z samego ograniczenia aktywności ruchowej. Usprawnianie zapobiega ich postępowi, ale także przyspiesza dochodzenie do sprawności, zwłaszcza po zabiegach operacyjnych i urazach.

Właściwa rehabilitacja – czyli jaka?

Dobrze prowadzona rehabilitacja u osób starszych powinna polegać na aktywizowaniu chorego. W przypadku chorych leżących ważne są odpowiednie pozycje ułożeniowe. Pionizacja – czyli sadzanie i wstawanie z pacjentem, musi odbywać się zgodnie z metodyką, by było to bezpieczne dla chorego i opiekuna. Niezwykle istotne jest także uruchamianie kończyn po urazie, złamaniu czy endoprotezie stawu. Należy stopniowo powiększać zakres ruchu w stawach i stosować narastające obciążanie, by wzmacniać siłę mięśni.

Typowe ćwiczenia usprawniające są istotne, ale bardzo ważna jest również terapia w kierunku nauki samodzielności i ćwiczenie konkretnych czynności przydatnych dla pacjenta. Takie podejście nazywa się rehabilitacją funkcjonalną. Biorąc pod uwagę możliwości pacjenta, jego potrzeby a nawet zainteresowania, ustala się określone i bardzo konkretne cele terapeutyczne. Może to być nauka chodzenia o kulach, trening wejścia po schodach czy przesadzania się z łóżka na wózek inwalidzki. Wbrew pozorom jest to trudne, bo nierzadko wymaga od fizjoterapeuty dużej kreatywności i zaangażowania. Trzeba też umieć zmotywować pacjenta do terapii – co u osób starszych nierzadko wymaga doświadczenia i wiedzy psychologicznej.

Ważnym, a często pomijanym elementem rehabilitacji jest ergoterapia, czyli trening czynności życia codziennego. Polega na ćwiczeniu samodzielnego ubierania się, radzenia sobie w toalecie czy przygotowywania posiłków. Może ją prowadzić wyszkolony fizjoterapeuta lub terapeuta zajęciowy.

Powrót do domu – co z fizjoterapią?

Seniorzy, którzy wracają do domu po hospitalizacji mają utrudniony dostęp do fachowej rehabilitacji. Należy jednak poszukiwać pomocy w przychodniach rehabilitacyjnych, które powinny zorganizować terapię . Barierą są po pierwsze, długie kolejki, a przecież rehabilitacja powinna się rozpocząć jak najszybciej; po drugie, nie zawsze jakość usługi jest odpowiednia. Innym wyjściem może być umieszczenie chorego, na okres rekonwalescencji, w specjalistycznym ośrodku rehabilitacyjnym. Taki dwu – trzytygodniowy pobyt z intensywną rehabilitacją może dać znakomite efekty.

Decydując się na takie rozwiązanie należy wybierać odpowiednią placówkę. Trzeba zwrócić uwagę na:

• dostępność lekarza;
• możliwość skorzystania z konsultacji specjalisty rehabilitacji, ortopedy czy neurologa;
• opiekę opiekuńczo-pielęgniarską – czy jest to opieka całodobowa;
• rehabilitację - powinna być prowadzona regularnie i możliwie intensywnie z wykorzystaniem różnych pomocy, przyborów i sali rehabilitacyjnej;
• dostępność terapii indywidualnych i grupowych;
• podejście w rehabilitacji – powinno być funkcjonalne z wykorzystaniem elementów ergoterapii.

Kolejną ważna rzeczą jest, aby pacjent, jak i rodzina, mogli nauczyć się podczas pobytu w ośrodku rehabilitacyjnym, jak później radzić sobie z kontynuacją opieki i usprawniania w domu. Korzystając z pobytu w ośrodku należy też poprosić o poradę w zakresie doboru sprzętu rehabilitacyjnego.