Odleżyny

Z odleżynami nie ma żartów

Największe prawdopodobieństwo powstania odleżyn występuje u osób ze stwierdzonymi obrzękami i niedokrwistością, u osób z małą masą mięśniową, sporą niedowagą, podrażnioną i suchą skórą, ale i często u chorych z nadwagą. Szybciej rozwijają się u osób uzależnionych od alkoholu, a także u osłabionych długofalowym leczeniem pacjentów z nowotworami złośliwymi.

Pośredni wpływ ma także farmakoterapia, szczególnie u osób w wieku podeszłym. Duży odsetek hospitalizacji po 80. roku życia stanowią przypadki jatropatogennego działania leków, zwłaszcza benzodiazepin, neuroleptyków oraz NLPZ. Ponadto, upadki w tej grupie wiekowej są częstą przyczyną złamania kości (głównie udowej). Najczęściej na powstanie odleżyn narażone są okolice kości krzyżowej i stawów krzyżowo-biodrowych, guzów kulszowych, krętarzy większych kości udowych, wyrostków kolczystych kręgosłupa, kości piętowych i stawów łokciowych.

Pierwszym objawem odleżyn jest zaczerwienienie, któremu towarzyszy ból lub wrażliwość skóry na dotyk. Skóra sprawia wrażenie ciepłej w miejscu rumienia, może wytworzyć się obrzęk lub stwardnienie tkanki. To jeszcze stan odwracalny. Przy dłuższym czasie ucisku na tkankę, pojawia się otarcie lub płytka nadżerka. Nieodwracalnym stadium jest dopiero stan martwicy tkanek, mięśni, stawów i całych kości.



Jak zapobiegać odleżynom?

Oprócz układania podopiecznego w różnych pozycjach oraz zapewnienia mu masaży i ćwiczeń usprawniających krążenie, warto przemywać jego skórę czystą wodą z łagodnym mydłem. Po myciu należy skórę delikatnie osuszyć. Bardzo istotne jest jej odpowiednie nawilżenie specjalnym preparatem na podrażnienia i zaczerwienienia, mającym właściwości regenerujące i chroniące skórę przed dalszym uszkodzeniem – najlepiej kremami z zawartością cynku, lanoliny i witaminy B5.

Bardziej zaawansowane zmiany odleżynowe wymagają już leczenia płynami antyseptycznymi oraz solą fizjologiczną lub stężoną, które mogą jednak drażnić zdrowy brzeg rany.

Dodatkowo skuteczną metodą zapobiegającą odleżynom powinno być układanie chorego na materacu przeciwodleżynowym. Podkładki ze skóry baraniej umieszczone pod kończynami dolnymi mogą zmniejszać tarcie o prześcieradło pięt. Pokrowce na materace i podkłady z przepuszczającego powietrze, naturalnego dodatkowo chronią skórę przed odparzeniem i powstaniem odleżyny. Pościel powinna być wykonana z flaneli. Nie zaleca się stosowania produktów z kory, jak również krochmalenia.

Najskuteczniejsza profilaktyka – codzienna pielęgnacja

Odleżyny są problemem osób przewlekle chorych. Pacjenci zagrożeni rozwojem tych przykrych dolegliwości powinni stosować dietę o dużej zawartości błonnika, bogatą w witaminę C, A i E oraz związki cynku i krzemu, które wpływają korzystnie na regenerację skóry. Dieta powinna być lekkostrawna i zawierać białko w ilości 1,5-2 g/kg m.c.

Co osiem godzin opiekun powinien masować unieruchomione kończyny, a także aplikować ćwiczenia na poprawę sprawności mięśni. Jednak najskuteczniejszą metodą zmniejszającą ryzyko odleżyn jest dbanie o czystość, odpowiednie nawilżenie i odżywienie skóry.