Wspieraj mimo wszystko... - rady dla opiekunów osób chorych na raka

Czyli rodzaj wsparcia powinniśmy dostosować do osoby chorej?

Tak, osoba bliska musi być bardzo elastyczna i bardzo kreatywna. Trzeba obserwować potrzeby, które człowiek nam sygnalizuje, bo on raczej nam tego nie powie. Ale jak się dobrze obserwuje, to człowiek, który kocha osobę chorą, wyczuje, czego jej potrzeba i będzie w stanie odpowiedzieć na te potrzeby. Nie można ustalać z góry, w jakim zakresie pomożemy. Trzeba reagować na sygnały, które płyną od osoby, która wsparcia potrzebuje. Ale wspierać trzeba zawsze.

A co ze wsparciem duchowym? Czy takie też jest potrzebne?

Oczywiście, szczególnie gdy człowiek jest , a pod wpływem choroby zaczyna się wadzić z Bogiem, to rozmowa na ten temat, albo podpowiedź, znalezienie mądrego duchownego może też być bardzo dobrym wsparciem.

Jakie błędy popełniają bliscy i jak mogą ich uniknąć?

Wszystko, co powiedziałam wcześniej o wspieraniu chorych może być błędem, jeżeli przyjmuje się założenie z góry, że ja wiem najlepiej, co dla tego chorego jest dobre i wbrew niemu działam. Bo postawa chorego wobec choroby i swoich objawów a postawa rodziny może być zupełnie różna, może się rozmijać. Chory ma inną koncepcję, a rodzina ma inną, wtedy jest źle. Żona oczekuje, że mąż z nią porozmawia, a on w swoim mniemaniu robi najlepiej, bo pędzi na drugi koniec miasta, żeby jej kupić ulubiony sok. Ona nie chce soku, tylko, żeby on przy niej posiedział. Albo odwrotnie, żona zamęcza swojego chorego męża „co ci podać, a może byś się przespał, a może Ci niewygodnie", a on jest tym zmęczony. Z jednej strony nie chce jej zrobić przykrości, ale z drugiej narasta w nim wściekłość. Błędów można mnożyć. Chodzi o to, żeby człowiek nauczył się patrzeć, słuchać, domyślać się czego chory potrzebuje i próbować się do tego dostosować, a nie realizować swój plan pomocy tej osobie.

Co bliscy osób chorych powinni robić, żeby samemu się nie załamać? Co mają zrobić ze swoimi emocjami, czy powinni płakać przy chorym?

W żadnym razie. Muszą sobie na boku poradzić ze swoimi emocjami, bo nie może dojść do sytuacji, że chory będzie uspokajał osobę bliską. Co prawda kłamstwo, ukrywanie czegoś, nie jest rzeczą prawidłową, ale z drugiej strony, opiekun, przyjaciel, krewny, nie może obciążać chorego jeszcze swoimi emocjami. Bliska osoba powinna w takiej sytuacji zwrócić się do , do swojego przyjaciela, do kogoś, kto potrafi ją trochę wzmocnić i uspokoić. To chory ma przede wszystkim prawo do tego, żeby płakać, czy złościć się, mieć pewne problemy z kontrolą emocji. Natomiast bliski powinien być tą osobą, która jest spokojna, która to wszystko akceptuje.

Ludzie mają niesamowite możliwości. Przypomniała mi się pewna sytuacja córki i ojca. Ojciec był zawsze bardzo silny i trzymał w ręku życie zarówno swoje, jak i córki. Niestety okazało się, że w chorobie, nie jest w stanie nadal tej kontroli sprawować. Zareagował na to bardzo źle, był zbuntowany, przerzucał złość na córkę. A ona zaczęła sobie z tym nie radzić, zaczęła płakać. I wtedy ten ojciec, który zawsze był przyzwyczajony, żeby „rządzić", natychmiast się pozbierał i on zaczął ją ustawiać. To było mu potrzebne. Jego złość wynikała z tego, że nie ma nad niczym kontroli, nad niczym nie panuje. A sytuacja, w której może pomóc córce, może coś dla niej zrobić, okazała się dla niego zbawienna. Widzimy zatem, że nie ma jednej recepty, za każdym razem trzeba mądrze, indywidualnie oceniać sytuację.

W takim razie gdzie bliscy osób chorych mogą szukać pomocy dla siebie?

W tych samych miejscach, co chorzy. Psycholog, który zajmuje się chorym, zazwyczaj udziela pomocy, jeżeli jest taka potrzeba, również rodzinie. To jest najprostsza rzecz. Najlepiej szukać pomocy psychoonkologa.

Prof. dr hab. med. Krystyna de Walden-Gałuszko - psychiatra, prezes Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego. Psychoonkolog w Wojewódzkim Centrum Onkologii w Gdańsku, współzałożycielka infolinii onkologicznej.